اختلاف های سیاسی و اجتماعی موجود در دولت ساسانی

 آکادمی ژرف اندیش  حسن خمینی

<p> شورش بهرام چوبین و فرار خسرودوم به قلمرو رومیان و حمایت موریس،1 امپراتور بیزانس، از خسرو جوان زمینهساز ایجاد دورهای در روابط میان دو دولت شد که باید از آن باعنوان «دوران اتحاد» نام برد. خسرو در ازای دریافت کمک ازسوی امپراتور بیزانس، متعهد شد تا شهرهای میافارقین و دارا را به رومیان بازگرداند و همچنین از سرزمین ارمنستان عقبنشینی کند. بنابر نوشتۀ آگاپیوس (jAgapius of Manbi) در کتاب العنوان، هراکلیوس در همان سال نخست سلطنت خود سفیرانی نزد خسرو گسیل کرد تا با او دربارۀ دستیابی به صلح گفتوگو کنند؛ اما خسرو به آنها پاسخ منفی داد (Agapius, 1912: 450).10 بنابر گزارش تئوفانس، خسرو به امید تصرف کامل قلمرو رومیان حتی حاضر نشد که با سفیران هراکلیوس صحبت کند (Theophanes, 1997: 430). جزئیات پیام هراکلیوس به خسرو در هیچکدام از منابع تاریخی نیامده است. خسرو بههمراه شهربراز، سردار سپاه خود، وارد قلمرو رومیان شد و با این حمله، پیمان صلح میان دو دولت بهصورت عملی از میان برداشته شد. این صلح در تلاشهای دیپلماتیکی ریشه داشت که بیزانس پس از مرگ فوکاس و بر تختنشینی هراکلیوس برای توقف جنگ و ر آکادمی ژرف اندیش ن به پیمان صلح انجام داد. خسرو در این نامه گفته است که تمام سرزمینها و دریاها را بندۀ خود کرده است و تنها شهر قسطنطنیه باقیمانده است که فتح نکرده است و این کار را نیز بهزودی انجام خواهد داد (Sebeos, 1999: 80). ازاینرو، هدف نهایی خسرو از جنگ با بیزانس را باید نابودی کامل امپراتوری دانست و این خواستهای بود که هیچگاه ازطریق دیپلماسی و صلح حاصل نمیشد. </p>
<p> اختلافهای سیاسی و اجتماعی موجود در دولت ساسانی و قیامها و شورشهایی که در سالهای نخست سلطنت خسرو روی داد نیز اوضاع داخلی شاهنشاهی را آشفته کرد. 25- از دیگر کتیبههای موجود در مدرسه چهارباغ، میتوان از یک زیلوی ساده با کتیبه تاریخ دار که در حجره مخصوص شاه سلطان حسین (اولین حجره ضلع شمالی مدرسه از سمت مغرب)وجود دارد، نام برد. به این دلیل که بعد از نامهی ژانت به یکباره شور زندگی در وجود رضاداد زنده میشود و مدام به همسرش که به نظر خیلی روشنفکرتر از بانوان ایرانی است، فکر میکند و او را همه جا همراه خود میبیند. بنابر یک فهرست بینامِ سریانی که شامل اسامی شاهان ساسانی است و بخشهایی از آن در کتابی سریانی موسوم به زنبور عسل اثر سلیمان بصرهای باقی مانده است، خسرو در سال پانزدهم سلطنت خود شهر دارا را ویران کرد (Budge, 1886: 123). میخائیل سریانی نیز فتح دارا را مربوط به سال 604م دانسته است (Palmer, 1993: 121). نیروهای ایرانی پس از تسخیر شهر دارا، موفق شدند که به پیشرویهای خود در خاک رومیان ادامه دهند و چندین پیروزی دیگر به دست آوردند؛ بهگونهایکه تا سال 607م و با فتح شهر مستحکم آمیدا، تمام بینالنهرین شمالی در تصرف نیروهای خسرو قرار گرفت (پیگولفسکایا، 1391: 125). پسازاین پیروزیهای درخشان، خسرو بر تسخیر سوریه عزم کرد.</p>
<p> باوجوداین، در پژوهشهایی که تاکنون دربارﮤ این برهه از تاریخ ساسانی انجام شده است، به حوادث پس از اتمام جنگ و مذاکرات صلح میان این دو دولت و دستاوردهای آن توجه بسیار اندکی شده است. بهگزارش طبری، یزدگرد در آغاز شهریاری خود «العُظَّماء و الأشْراف» (بزرگان و آزادان)، را آگاه کرد که ازاینپس برای ر آکادمی ژرف اندیش گی به کارهای کشور، همچون دوران پدرش، آیین بار همگانی نخواهد داشت (طبری، 1352: 2/627؛ طبری، 1961: 2/81)؛ اما ثعالبی میگوید یزدگرد چندی پس از شهریاری، بهشیوۀ پدر، سُنّت بار همگانی را از بین برد و هنگامیکه «الرعیّته»، یا «بزرگان و آزادان» در گزارش طبری، از این کردۀ پادشاه خشمگین شدند، با آنها سخن گفت و بهشیوۀ نیک پیشین بازگشت؛ اما یادآور شد که نیکیها و بخششهای گشادهدستانۀ پدرش سنتی نیست که همۀ پادشاهان پس از او ناگزیر به انجام آن باشند؛ چراکه خوی پادشاهان و اندیشههای آنان همانند نیست؛ پس نباید از پادشاه خرده گرفت چون تنهاییگزیدن او برای ر آکادمی ژرف اندیش گی به کارهای کشور و نابودکردن دشمن است.</p>
<p> از آن جا که تاریخ» خود ساخته شده از سخنها و گفتمانهای جامعه استء این گزارش میکوشد رفتار و کردار زنان عیار را رو در رو با زن اشرافی بنگرد و تا آنجا که فضای متن اجازه میدهده زن عوام در داستان سمک عیار را با بزرگان دربار در تاریخ داستان محور ابولفضل بیهقی» بسنجد و گفتمان زنانهی آن روزگار را بکاود. 1. دختر صاحب بن عباد، از زنان عالم، فاضل و ادیب شیعه، وی از پدر دانشمندش ادب و دانش آموخت. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۷ق. این منظومه نزدیک به 900 بیت دارد و تاکنون به زبانهای تازی و ترکی و هندی و نیز فرانسوی و انگلیسی ترجمه و چندینبار چاپ شده است. در این مجموعه تلاش شده که به مناسبتهایی در بیوگرافی افراد، وقایع و حوادث مهم این دوره نیز ذکر گردد و تاریخ گونه ای از این مقطع خاص تاریخی تهیه شود. بسیاری از جهان گردان گنجینه ای از اخبار و اطلاعات بسیار با ارزش از تاریخ اجتماعی و فرهنگی و جغرافیای تاریخی سرزمین هایی را که دیده اند از جمله ایران به صورت سفرنامه ارائه داده اند. تاریخ بلعمی و شاهنامه به لحاظ محتوایی، سرشار از نمادها و آیینهایی اسطورهایاند که از ایران باستان به ارث ر آکادمی ژرف اندیش ه است؛ در این بین، گاهی سرگذشت برخی از شخصیتها، چنان در هالهای از اسطوره پنهان شده است که تمییز آن از واقعیت، کاری بس دشوار مینماید. </p>