رویکرد پنهان سیاست و ایدئولوژی در برگردان واژگان رسانه

<p> علاوه بر این، دیدگاه سومی هم دربارۀ رسانهها وجود دارد که به تعامل دوجانبه قدرت و رسانه معتقد است؛ به این معنا که رسانهها برای خود دارای مأموریتی هستند که اهداف خاص خود را پیگیری میکنند و از صاحبان قدرت و سیاست هم تأثیر میپذیرند. به عقیده باربر از یک طرف شاهد روند محلّی­سازی، خاص­گرایی یا سیاست هویت (در اشکال دینی، قومی و نژادی) هستیم که شامل همه اشکال مخالفت بنیادگرایانه با تجدد می­شود و در ادیان و مذاهب اسلام، پروتستانیسم، کاتولیسم و دیگر ادیان وجود دارد (جهاد) و از طرف دیگر، شاهد یک بازار اقتصادی توسعه طلب و جهانیساز از طریق اقلام مصرفی و فرهنگ عامه پسند هستیم که قصد همگون­سازی فرهنگ­های محلی و ادغام آنها در فرهنگ جهانی را دارد (مک ورلد، سال؟). موسیقی را ابتدا گوش میشنود؛ ولی از یک جا به بعد، دیگر گوش نیست که موسیقی و سماع را ادراک کند؛ بلکه با شنیدن آن است که سالک به وجد می آید یا بهقول سهروردی «حالت» میشود. شیخ شهابالدین سهروردی، کاری به این ندارد که نوازنده چه مینوازد و در کدام زمان و مکان نواخته میشود و دربارۀ حلال، حرام و دارای شبههبودن که ابوحفص عمر سهروردی و دیگر عرفا، دربارۀ سماع و موسیقی حکم شرعی دادهاند، بحث نمیکند. </p>
<p> سهروردی دربارۀ موسیقی و سماع، کاری ندارد به اینکه نوازنده چه مینوازد و در کدام زمان و مکان نواخته میشود و از حلال، حرام و دارای شبهه که ابوحفص عمر سهروردی و دیگر عرفا، دربارۀ سماع و موسیقی حکم شرعی دادهاند، سخن نمیگوید. عمر سهروردی بهمصداق «ان الاعمال بالنیات» میگوید: «اگر انگیزۀ سماع مشروع باشد، جایز است» (لیمن، ۱۳۹۵: ۱۷۹). روملو، 1384، ج3، ص1455) خاناحمد که در زمان دستگیری سیویک سال داشت (رازی، 1340، ج3، ص140) دستگیر و دوازده سال از عمر خود را در زندان شاه تهماسب گذراند. دراینباب، ابوحفص عمر سهروردی ملقب به شیخالاسلام، سماع را سه نوع میداند: «حلال، حرام و دارای شبهه. هلن از طرفداران موسیقی بود و با انگشتهای فوقالعاده حساسش میتوانست ارتعاش ابزار موسیقی و همچنین صدای افراد را بشنود. این علت نیز به تنهایی نمیتواند دلیل حملة شاهعباس به گیلان و سقوط این حکومت باشد، زیرا سرانجام وی با اماننامهای که از شاهعباس گرفت، این افراد را به حکومت تحویل داد. این تغییرات حاکی از تغییر در عوامل و بنیانهای آفریننده هویت اجتماعی بود، زیرا در جامعهشناسی، اساس و شالودهی شکلگیری هویت اجتماعی افراد را در جوامع سنتی و پیشامدرن، ویژگیهای انتسابی (خانوادگی، ایلی و خونی) میدانند که بر مبنای آن هویت امری ثابت، پایدار و تغییرناپذیر است، اما در جامعه مدرن جامعهشناسان دو پاسخ به این مسأله دادهاند.</p>
<p> بهطورکلی، سهروردی پرسش خود را در بحث موسیقی و سماع با مفهوم حالت آغاز میکند. سهروردی به تجربه و لذت معنوی اشاره میکند که در حین موسیقی و سماع دست میدهد. سال 1919، هلن در فیلم صامتی در مورد زندگی خودش با عنوان «رهایی» ایفای نقش کرد. جانسون بالاترین جایزهی مدنی آمریکا، یعنی مدال رئیسجمهوری آزادی را به هلن اعطا کرد. یعنی لذتی که ازطریق گوش برای شنیدن موسیقی و سماع به صوفی میرسد، در جان او تأثیر میگذارد و او را از این جهان بیرون میبرد. او همچنین به تأسیس اتحادیهی آزادیهای شهروندی آمریکا کمک کرد. هلن با وجود ناتوانیهایی که داشت، طرفدار وفادار مردم بود و در طول زندگیاش به 32 کشور جهان، از جمله: انگلستان، اسکاتلند، فرانسه، هند، آفریقای جنوبی، ژاپن و کره سفر کرد. او در طول سفرهایش سخنرانی میکرد، کنفرانس تشکیل میداد. او همچنین در تئاتر وودویل، از سال1920 به مدت دو سال بازیگری کرد. وی با چهرههای برجستهای چون نخستوزیر انگلستان «وینستون چرچیل»، نخستوزیر هند «جواهر لعل نهرو» و امپراطور ژاپن «هیروهیتو» ملاقات کرد. هلن به ملاقات سربازان معلول در بیمارستانهای نظامی دوران جنگ جهانی اول و بعد از آن میرفت و به آنها دلداری و انگیزه برای زندگی میداد. </p>
<p> طبری نویسنده مارکسیست، ریشه­های پیدایش تقدیرگرایی را در عوامل اقتصادی و تقسیم طبقاتی می­داند و آن را مانع تغییر اوضاع زندگی اجتماعی می­پندارد و آریان­پور اصولاً ویژگی توسعه یافتگی و نو بودن را در عدم پذیرش تقدیر می­داند. یعنی حالت را همراه با رقصی میداند که در مجلس نشسته است و ناگهان حالی به وی دست میدهد و سپس برمیخیزد و رقص میکند. البته نگاه او بیشتر برمبنای سؤالات فرضی و حالات او در این مجلس است؛ اما تفکرات فیثاغورث و افلاطون علاوهبر الهیبودن، بیشتر برپایۀ اصوات موسیقی و محتوی ریاضی است. چیزی که سهروردی در نظر دارد، معانی عرفانی یا رمزی مربوط به شنونده و حالات و حرکات و اعمال او در مجلس موسیقی و سماع عارفانه هنگام دستبرافشاندن، خرقهدرانداختن، بهزمینخوردن، رقصیدن و شنیدن سازهای خوشآوازی چون دف و نی است. آنچه سهروردی دربارۀ موسیقی و سماع بیان میکند، ماهیتی عرفانی داشت تا هنری. سهروردی نیز بهعنوان انتقالدهندۀ حکمتِ دنیای باستان و پیونددهندۀ فلسفۀ ایران باستان، یونان و اسلام نظریاتِ خاص و متأثر از هر سه تمدن (ایرانی، یونانی و اسلامی) راجعبه سماع و موسیقی داشت.</p>